Το αντάρτικο με τον φακό του Κώστα Μπαλάφα στο Μουσείο Μπενάκη

Τέλη του1940. Ενα ιταλικό βοµβαρδιστικό καταρρίπτεται από ελληνικά αντιαεροπορικά πυρά λίγο έξω από τα Γιάννινα. Στα συντρίµµια του εντοπίζεται ένα στρογγυλό κουτί. Στα µάτια όλων φαντάζει µε νάρκη. Ωστόσο, ο νέος τότε Κώστας Μπαλάφας – ένας από τους µετέπειτα µεγάλουςτης ελληνικήςφωτογραφίας – διαπιστώνει πως εκεί µέσα κρύβεται κάτι πολύτιµο. Και δυσεύρετο για την εποχή. Ενα κινηµατογραφικό φιλµ. Λίγεςοκάδες καλαµποκάλευρο είναι αρκετές για να αγοράσει το καρούλι ώστε να «ταΐζει» τη γερµανική φωτογραφική µηχανή που είχε αγοράσει από έναν ιταλό στρατιώτη.

«Μ΄αυτά ταλίγα εφόδιακαιµε πολύ κέφι καιµεράκι βγήκα από τα Γιάννινα στο βουνό. Ξεκίνησα να απαθανατίσω τα κατορθώµατα εκείνων των ηµίθεων, όπως τους έπλαθα στη φαντασία µου, πριν τους γνωρίσω από κοντά», θυµάται ο Κώστας Μπαλάφας που ανέβηκεστο βουνό το 1943και εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ Ηπείρου, ένοπλος και φωτογράφος µαζί.

Συνειδητοποιεί πως καταγράφει ιστορικές στιγµές που θα πρέπει να παραδώσει στις επόµενες γενιές. Και τολµά. Οι δυνάµεις Κατοχήςµπορεί να τιµωρούν όποιον παραβαίνει τη ρητή εντολή απαγόρευσης των φωτογραφήσεων. Εκείνος όµως σηκώνει τονφακό του για να απαθανατίσειτους απαγχονισµένους από τους Γερµανούς Τόδουλου και Φαρίδη,δίπλα στη λίµνη των Ιωαννίνων.

Φωτογραφίζει τη δράση των ανταρτών. Τις πορείες τους. Τα λάφυρα. Τους καπετάνιους. Το τυπογραφείο.Τον ασύρµατο. Τις λαϊκές συνελεύσεις. Τις θεατρικές παραστάσεις της «Λαϊκής Σκηνής» του Γιώργου Κοτζιούλα. Τις κηδείες... Μεταµορφώνεται σε φωτορεπόρτερ της Αντίστασης. Και τραβά κάπου 2.000 στιγµιότυπα, εκ των οποίων έχειεκθέσει ελάχιστα και σποραδικά µέσα στις κατά καιρούς εκθέσεις του. Εικόνες που 68 χρόνια µετά τηγέννησή τουςγια πρώτη φοράθα εκτεθούν ως σύνολο στο Μουσείο Μπενάκη, όπου οφωτογράφος έχειδωρίσει το αρχείο του.ΤαΓιάννινα απελευθερώνονται τονΟκτώβριο του1944 από τους Γερµανούς. Ο Εµφύλιος όµως µαίνεται. Ο κρατικός µηχανισµό ςαναζητά τον φωτογράφο, όπως και σχεδόν όλους τους ΕΛΑΣίτες. Και τα ίχνη του Κώστα Μπαλάφα εξαφανίζονται.

Πριν φύγει όµωςδιαισθάνεται τον κίνδυνο που διατρέχει το υλικό του. Το εµπιστεύεται στην οικογενειακή του φίλη Ιουλία Γοργόλη. Εκείνη τοκρύβει κάτω από το ξύλινο πάτωµα ενός γιαννιώτικου σπιτιού. Το 1974 – µετά την πτώση της χούντας –ο ΚώσταςΜπαλάφας βλέπειτην έκθεσητου Σπύρου Μελετζή µε στιγµιότυπα από το αντάρτικο. Εκµυστηρεύεται πως έχει κι εκείνος ανάλογο υλικό και το αναζητά. Κι ανακαλύπτει ύστερα από 30 χρόνια τα 2.000

αρνητικά, ταλαιπωρηµέν α απότην υγρασία, να περιµένουν καρτερικά να αποκαλύψουν τη δική τους αλήθεια.

INFO
«Kώστας Μπαλάφας, το αντάρτικο στην Ηπειρο 1940-1944» στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138 και Ανδρονίκου) από 11 Φεβρουαρίου έως 30 Απριλίου.

[via]

Posted in: topika,Topnews